Venci su položeni na spomen ploči na željezničkoj stanici i u parku preko puta srednje škole Ivan Sarić (MEŠC). Koplet izveštaj s ovog dela dešavanja će biti postavljen najverovatnije u ponedeljak prepodne...
DEVEDESETTREĆA GODIŠNJICA OSLOBOĐENJA SUBOTICE, PUŠKINOV TRG 2011. GODINA
U ime Udruženja ratnih dobrovoljaca 1912-1918 njihovih potomaka i poštovalaca, i svoje lično ime najsrdačnije pozdravljam sve prisutne građane, organizacije i ustanove, koji su našli malo vremena da svojim prisustvom uveličaju današnje obeležavanje devedesettreće godine oslobođenja Subotice 1918 godine.
Po oslobođenju Beograda 1918. godine operacija se produžila na sever i stigla do Subotice 13.11.1918.
Osmi puk Dunavske divizije predvođen sa svojim komandnim oficirskim kadrom:
Pukovnikom Antom Živulovićem,
Pukovnikom Mihailom Nedićem,
Pukovnikom Dragutinom Milojevićem, i
Majorom Mihailom Bodijem.
Ovog dana u 10.15 h kada su Srbi, Bunjevci i ostali dobronamerni građani Subotice i okoline na peronu železničke stanice dočekali ulazak srpske vojske i oslobođenje Subotice i regione od Austrougarske imperije.
Objava rata od strane Austrougarske monarhije u leto 1914. godine uzmemirila je stanovnike cele Srbije pa i Subotičane. Pune četiri godine vladao je nemir i nespokojstvo, sa budnim očekivanjem vesti o događajima koji se dešavaju na frontovima cele Srbije. Od tih događaja nestrpljivo se očekivao i dan oslobođenja Subotice.
Politički prvaci Subotice od strane Srba i Bunjevaca stalno su pronosili glasove o skorom oslobođenju Subotice. Naročito aktivni u tom poslu bili su: novinari Joslo Šokčić i Marko Protić, koji su svojim hronikama beležili stalna hapšanja pojedinih agitatora, od strane postojećih vlasti. Prve žrtve odmah na početku rata osumljičeni i pohapšeni bili su: braća dr Vladislav, dr Joca i Cvetko Manojlović. Sa Jocom Radićem na dan Sent Ištvana 20 avgusta te godine, uhapšeni su odvedeni u zatvor odakle se nikada nisu vratili.
Pored njih uhapšeni su i držani za taoce: Alojzije Andrašić, Vlado Krnjajski Puškarov, Alojzije Ivković Ivandekić, Đorđe Ognjanov, Ćira Milutinović, Nenad Krnjajski, Nenad Rajić, Aron Jakovljević, Antun Kopunović, Božidar Roko Francišković, Marko Krnjajski, Nenad Milošev, Nenad Smol, Vladimir Suvajdžić, Milan Julinac, Rada Malušev, Sava Tešić, Toša Bugarski, Danilo Stričević, Jefta Bajić, Nenad i Cvetko Belovljev, Aćim Aradski, i Todor Suvajdžić svi zbog svojih izjava o granici Tompe i Kiš salaša, jer je tamo 1848 bila granica srpske Vojvodine.
Nije moguće izostaviti jednog od prvaka bunjevače nacionalne misli i jednog od aktera događaja u Subotici a zatim učesnika u mirovnim pregovorima u Versaju uvaženog katoličkog sveštenika Blaška Rajića. Gospodin Blaško Rajić izričito je tvrdio i prenosio svojim vernicima sledeće reči: "Videće te da Austrougarska monarhija mora propasti zajedno sa Nemačkom. Videće te da će Subotica biti u sastavu jedne nove slovenske države."
Bežeći i sklanjajući se od okupacionih vlasti jedan broj subotičana ilegalno prelazi preko Tise, Save i Dunava napuštajući austrougarske regimente sa težnjom uključivanja u dobrovoljači korpus i zajedno sa svojom braćom učestvuju u proboju solunskog fronta.
Jedan od subotičkih novinara Karol Dragutin Milodanović, subotički bunjevac, kao profesionalni novinar otišao je 1876 u Srbiju da bi sa srpskom vojskom učestvovao u Srpsko - Turskim ratovima, gde je i teže ranjen. Njegova patriotska svest nesme biti zaboravljena pa zbog tog čina ga ovde i spominjemo.
Dame i gospodo srpska vojska i naši sugrađani su obavili svoju misiju donoseće radost i blagodet slobode. Naša dužnost je da ih ne zaboravimo i sa osećejem pijeteta spomenemo na današnji dan.
Naše udruženje će i u buduće te istorijske trenutke osvetljavati na stručnim skupovima a opelom i polaganjem venaca evocirati sećanja na današnji da te 1918. godine.
Zahvaljujem se na pažnji. I slava oslobodiocima.
Subotica, 13.11.2011.
Milan Vukelić
