Izložba Portreti i sećanja prikazuje preko 1000 fotografija članova Jevrejske zajednice Srbije iz perioda pre Holokausta. Fotografije su prikupljene iz porodičnih albuma onih koji su preživeli Holokaust i arhiva Jevrejskog istorijskog muzeja. Ovi izvanredni snimci, po prvi put prikazani zajedno u javnosti, iIlustruju neverovatnu raznolikost ljudi, osobenost njihovih pojavljivanja, događaja, situacija i mesta. Ipak, većina ljudi sa fotografija biće ubijeni svega nekoliko godina nakon što su snimljene. Fotografije koje su preživele Holokaust – kao i zajednica koja ga je preživela – samo su delić onoga što je nekada postojalo. One prikazuju samo obrise nekadašnje zajednice. Šokantan kontrast između ovih izvanredno životnih snimaka pre Holokausta i onoga što znamo da je usledilo potom, provlači se kao nezaobilazan podtekst cele izložbe.
Fotografije su prikupljenje u okviru inicijative Saveza jevrejskih opština Srbije (pod nazivom Portreti i sećanja Jevrejske zajednice Srbije pre Holokausta) da se oformi digitalna baza fotografija Jevrejske zajednice Srbije iz perioda pre Holokausta, i zabeleže sećanja preživelih žrtava Holokausta o životima ljudi koji su snimljeni na tim fotografijama. Digitalna arhiva trenutno broji kolekciju od skoro 2000 digitalizovanih fotografija i oko 100 evidentiranih svedočenja. Arhiva ima za cilj da sačuva vizuelne zapise svedoka i njihova neposredna i posredna sećanja na predratnu jevrejsku zajednicu.
Uz izložbu je osmišljen prateći obrazovni program za decu školskog uzrasta. Deca će dobiti priliku da učestvuju u radionicama koje obrađuju teme kao što su jevrejski običaji, simboli, tradicija, kao i pitanja Holokausta i diskriminacije.
Naziv izložbe: Portreti i sećanja
Trajanje izložbe: 19. mart – 7. april 2015.
Mesto održavanja: Moderna galerija ‘’Likovni susret’’ Subotica, Park Ferenca Rajhla 5, 24000 Subotica
Otvaranje izložbe: četvrtak, 19. mart 2015. u 19 časova u Modernoj galeriji ’’Likovni susret’’ Subotica
Izložbu je priredio Savez jevrejskih opština Srbije. Kustoskinja izložbe je Andrea Palašti. Izložbu prati tekst dr Milovana Pisarija. Obrazovni program sprovodi organizacija Haver Srbija.
***
IZ TEKSTA DR MILOVANA PISARIJA
Život pre rata
Pred sam početak rata na zapadnom Balkanu 1941. godine, jevrejska zajednica u Kraljevini Jugoslaviji je brojala 69.984 članova. U odnosu na celokupno stanovništo, Jevreji su činili nešto više od 0,4 posto. Živeli su u većim i manjim gradovima, bavili se različitim zanimanjima, a njihov ekonomski položaj se uglavnom menjao u zavisnosti od opštih okolnosti, ali se nije razlikovao od stanja drugih stanovnika. U društvu su, iako veoma vezani za svoju tradiciju, jezik, i naročito veru, uživali suštinsku ravnopravnost.
Delili su sudbinu drugih podanika Srbije i Jugoslavije: učestvovali u Balkanskim ratovima i u Prvom svetskom ratu, zajedno gladovali, borili se protiv istog neprijatelja. Stradale su i njihove kuće, kako u Beogradu, na Dorćolu, tako i u Bitolju, u Makedoniji, zbog dejstva neprijateljske artiljerije. Gradili su gradove sa ostalima, lečili bolesnike, učestvovali u javnom, kulturnom i političkom životu država u kojima su živeli. Mnogi od njih, naročito oni koji su živeli u južnim delima Kraljevine, bili su veoma siromašni i, kao i ostali, jedva preživljali. U samom glavnom gradu Beogradu, gde je pre Drugog svetskog rata najveći deo stanovništva živeo siromašno, beda u kojoj su mnogi Jevreji živeli bila je svakodnevno pred očima njihovih sugrađana. Ipak, bilo je i onih koji su napredovali na društvenoj lestvici, usled opšteg razvoja srednje klase koji je karakerisao jugoslovenske, a naročito teritorije današnje Srbije, u drugoj polovini XIX i prvoj polovini XX veka. Emancipatorske ideje i nove političke prilike, sve više vezane i zavisne od evropskog liberalnog poretka, pružale su određenim slojevima građana, bez nacionalnih ili verskih razlika, mogućnost da razviju privredne sektore koji do tada skoro da nisu postojali. Takođe, otvaranje viših škola i univerziteta dozvolilo je da jedan mali broj građana bude sve obrazovaniji i odgovorniji za boljitak svoje zemlje. Jevreji se u tom procesu nisu razlikovali od drugih. Neki su postajali pripadnici srednje klase, školovali se, postajali visoki oficiri u vojsci. Neki su ostali fascinirani potencijalom revolucionarnih i socijalističkih ideja.
Na teritoriji današnje Srbije živelo je oko 32.300 Jevreja. Najveće zajednice su se nalazile u Beogradu (oko 11.800), Subotici (oko 5.500), Novom Sadu (oko 4.200) i Petrovgradu, to jest današnjem Zrenjaninu (oko 1.300). 1947. godine obnovljene jevrejske opštine brojale su oko 6.000 članova. U Beogradu je bilo 2.271, u Subotici 1.069, u Novom Sadu 1.001, u Zrenjaninu 92 Jevreja. Manje zajednice – Kragujevac, Leskovac, Ruma, Šabac, Smederevo, Novi Bečej i druge, bile su potpuno izbrisane.
Više o izložbi i pratećim programima na www.likovnisusret.rs i www.jevrejipamte.org
Radno vreme Moderne galerije “Likovni susret” Subotica:
ponedeljak–petak 8.00–19.00
subota 9.00–13.00
Ulaz Besplatan
Kontakt za dodatne informacije o projektu i izložbi:
Ružica Dević, koordinatroka izložbe i projekta (Savez jevrejskih opština Srbije)
e-mail: [email protected]
mobilni: 064 7 095 161
Kontakt za dodatne informacije o izložbi i grupnim posetama:
Jasmina Jovančić Vidaković, kustoskinja pedagog (Moderna galerija Likovni susret)
ostali linkovi:
